Moja umowa kredytowa została unieważniona. I co dalej?

W orzecznictwie sądów powszechnych istniała pierwotnie rozbieżność w zakresie sposobu rozliczenia umowy kredytowej po jej unieważnieniu. Panowały dwa poglądy:

1/ teoria dwóch kondykcji. W jej rozumieniu roszczenia finansowe klientów względem banku (kwoty wpłacone bankowi), jak również banku względem klientów (kwoty wypłacone klientom przez bank) są od siebie niezależne.

2/ teoria salda. To metoda polegająca na potrąceniu roszczeń przysługujących wzajemnie stronom umowy kredytowej. W praktyce sąd sprawdzał ile bank wypłacił pieniędzy kredytobiorcom, a ile pieniędzy kredytobiorcy zapłacili dotychczas na rzecz banku. W wyniku takie weryfikacji po jednej ze stron powstawała nadwyżka, którą należało rozliczyć.

Rozbieżności orzecznicze w tym zakresie rozstrzygnął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16.02.2021 r. W uchwale tej (sygn. akt III CZP 11/20) Sąd Najwyższy opowiedział się za stosowaniem w takiej sytuacji teorii dwóch kondykcji, zatem każde roszczenie zarówno kredytobiorcy, jaki i banku traktować oddzielnie i niezależnie od drugiego. Sąd powołał się na m.in. na art. 405 k.c., zgodnie z którym w przypadku uznania umowy za nieważną, ma miejsce bezpodstawne wzbogacenie po obu stronach umowy. W takiej sytuacji kredytobiorca może skutecznie domagać się od banku zwrotu świadczenia w postaci rat kapitałowo-odsetkowych zapłaconych w walucie polskiej lub w walucie obcej. Równocześnie bank nie może odmówić realizacji takiego roszczenia, argumentując, że nie doszło do zwrotu przez kredytobiorcę wypłaconej przez bank kwoty kredytu w nominalnej wysokości.

Należy podkreślić, że uchwała Sądu Najwyższego jest zgodna ze stanowiskiem Rzecznika Finansowego, wyrażanym wielokrotnie w publikacjach oraz istotnych poglądach wydawanych na wniosek kredytobiorców lub sądów na etapie postępowania sądowego.